Sofia E. Tsopani, Dimitrios A. Adamos, Aristeidis Bazmadelis, On the e‐dissemination of traditional Greek musical heritage, 65th Congress of the International Association of Music Libraries, Archives and Documentation Centres, 2016, Rome, Italy
Η προφορική παράδοση ανεπηρέαστη από τα μέσα ενημέρωσης, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση σιγά σιγά χάνεται. Σίγουρα δεν είναι πια υπερβολή να θεωρούμε ότι είμαστε οι τελευταίοι που θα έχουμε την τύχη να βιώσουμε ζωντανά μουσικά συμβάντα, τραγούδια και έθιμα που έχουν μακραίωνη ιστορία, και οι ρίζες τους χάνονται βαθιά στο παρελθόν.
Η φροντίδα μας πρέπει να είναι αποφασιστικά και γρήγορα η συλλογή όσο πιο πολλών τραγουδιών από αυθεντικούς εκτελεστές και όσο το δυνατόν περισσότερων μουσικών ακουσμάτων από όργανα, που σε λίγο δε θα υπάρχουν πια. Ωστόσο ο χώρος της μουσικής λαογραφίας στην Ελλάδα δεν είναι μία τελειωμένη υπόθεση, υπάρχει έστω και σ΄αυτή την τελευταία φάση, ακόμα ζωντανή προφορική παράδοση.
Γι΄ αυτό το λόγο είναι και σήμερα ακόμα αναγκαία η συλλογή του ζωντανού προφορικού υλικού, σε μία χρονική στιγμή κατά την οποία μπορεί να γίνει η αντιπαράθεση ενός αυθεντικού τρόπου λειτουργίας του τραγουδιού με τον σημερινό τεχνοκρατικό τρόπο ζωής, όπου όλες οι εκδηλώσεις του ανθρώπου ακολουθούν τρόπους έκφρασης, με τους οποίους η κοινή δημιουργική συμμετοχή χάνεται και ο άνθρωπος γίνεται περισσότερο δέκτης παρά πομπός του πολιτιστικού φαινομένου. Tο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, από την ίδρυση του το 1985, φροντίζει για τη συλλογή πρωτογενούς μουσικού υλικού με τη συνεργασία φοιτητών και καθηγητών. Έτσι έχει δημιουργηθεί ένα πλούσιο αρχείο ηχογραφήσεων στο Τμήμα. Η συλλογή πληροφοριακού υλικού και η ταυτόχρονη λήψη εικόνας και ήχου μας βοηθούν να ανιχνεύσουμε, να ανακαλύψουμε και να φωτίσουμε τη λειτουργία γνωστών και άγνωστων εθίμων, τρόπων ζωής, διασκέδασης και επικοινωνίας μέσω της μουσικής και του τραγουδιού.
Η μουσικολογική προσέγγιση των τραγουδιών μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε πολύ περισσότερες παραμέτρους και στοιχεία που αποτελούν το σύνθετο οικοδόμημα που είναι το δημοτικό τραγούδι. Η μελέτη της μουσικής των τραγουδιών μας δίνει στοιχεία που είναι αδύνατο να αποκτήσουμε μόνο από τη μελέτη των κειμένων. Την ολοκληρωμένη αυτή εικόνα μας την προσφέρει η μεταφορά του ακουστικού αποτυπώματος του τραγουδιού (ηχογράφηση) σε οπτική-γραφική απεικόνιση της μουσικής (μουσική σημειογραφία). Η μεταγραφή λοιπόν των τραγουδιών σε νότες είναι ένα επιπλέον βοηθητικό και πληροφοριακό μέσο για μια λεπτομερέστερη κατανόηση της μουσικοποιητικής δομής του δημοτικού μας τραγουδιού. Από μια τέτοια προσέγγιση της μουσικής και του κειμένου αναγνωρίζουμε:
- Τη μελωδική διάρθρωση του τραγουδιού,
- Τη διάρθρωση του ποιητικού κειμένου και τις σχέσεις του με τη μελωδία,
- Τη μετρορρυθμική διάρθρωση του τραγουδιού,
- Τους τονισμούς της μελωδίας,
- Τη δομή και λειτουργία των επμέρους στοιχείων του τραγουδιού (ρυθμομελωδικά σχηματα, τσακίσματα κ.λπ),
- Τα μελωδικά στολίδια, – Τον τρόπο εκτέλεσης.
Η συλλογή της δημοτικής μουσικής συμπεριλαμβάνει ένα σημαντικό αριθμό ηχογραφήσεων και βιντεοσκοπημένων τραγουδιών από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
Πρόσβαση στο Αρχείο Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής
Η βιβλιοθήκη του Τμήματος διαθέτει ανοικτά το Αρχείο Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής, μέσω του ψηφιακού αποθετηρίου Dspace.