Eπιστημονική Ημερίδα «Όψεις Ελληνικής Μουσικής Δημιουργίας: Γεφυρώνοντας Παραδόσεις»

Στο πλαίσιο του 2ου Φεστιβάλ «Ημέρες Ελληνικής Μουσικής Δημιουργίας» που διοργανώνει το Τμήμα Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ., από τις 20 Μαΐου έως τις 5 Ιουνίου 2024 σε χώρους και ιστορικά τοπόσημα της Θεσσαλονίκης, εντάσσεται και η παρούσα επιστημονική ημερίδα, η οποία μάλιστα αποτελεί και την εναρκτήρια εκδήλωσή του. Όπως αναφέρεται και στον τίτλο, σκοπός της ημερίδας είναι να γεφυρώσει επιστημολογικά φαινομενικά ετερογενείς μουσικές παραδόσεις, οι οποίες, ωστόσο, εκφράζουν, συνεκτικά, συγγενείς όψεις της ελληνικής μουσικής ζωής και δημιουργίας μέσα στους αιώνες.

Έτσι, η ημερίδα χωρίζεται σε τρεις βασικές ενότητες. Η πρώτη συνεδρία είναι αφιερωμένη στη χειρόγραφη παράδοση, τη μελοποιία και τις εξηγητικές πρακτικές της Ψαλτικής τέχνης, ως πεδίου της Βυζαντινής μουσικολογικής έρευνας. Οι ομιλίες αφορούν πηγές της Ψαλτικής τέχνης, τόσο στην Ελλάδα (Λέσβο) όσο και το εξωτερικό (ουκρανικά χειρόγραφα) καθώς και εξηγητικές όψεις σε μελοποιήσεις των Αγίου Ιωάννου Κουκουζέλη και Κωνσταντίνου Πρωτοψάλτου, με την συμμετοχή των Ε. Γιαννόπουλου, Υ. Ignatenko, Δ. Σπανουδάκη και Χ. Ιωαννίδη.

Στη δεύτερη συνεδρία, παρουσιάζονται ιστοριογραφικές και διακαλλιτεχνικές όψεις του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, που, αν και εκ πρώτης όψεως μοιάζουν να αφορούν στον μεγαλύτερο βαθμό στην ελληνική πρωτοπορία μετά το 1950, εντούτοις απεικονίζουν πλευρές της που διασυνδέονται με άλλα είδη της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Έτσι, συναντούμε τη συνεργασία του συνθέτη Μιχάλη Αδάμη, ο οποίος γεφύρωσε τη βυζαντινή μουσική με την ηλεκτρονική μουσική και τα σύγχρονα ιδιώματα, με τη Χορωδία του Μουσικού Τμήματος της Πανεπιστημιακής Φοιτητικής Λέσχης τού Α.Π.Θ. και τον διευθυντή της, Γιάννη Μάντακα, το ζωηρό ενδιαφέρον των Ελλήνων συνθετών για την έντεχνη ανάπλαση λαϊκότροπων ιδιωμάτων (το νανούρισμα στον Α. Ευαγγελάτο και το μοιρολόι στον Θ. Αντωνίου), ιστοριογραφικές – διακαλλιτεχνικές προσεγγίσεις οι οποίες εξετάζουν ιδέες και τρόπους έκφρασης της ελληνικής μεταπολεμικής πρωτοπορίας μέσα στο πολιτισμικό περιβάλλον όπου αυτή αναπτύχθηκε (και με έμφαση στη σχέση αρχιτεκτονικής – μουσικής, μέσα από τους Κ. Δοξιάδη, Α. Λογοθέτη και Γ. Γ. Παπαϊωάννου), αλλά και μεταγενέστερες ποικιλόμορφες εκφάνσεις μουσικής ζωής και δημιουργίας στο ρευστό ιδεολογικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι της περιόδου από το 1980 μέχρι τη σημερινή εποχή. Συμμετέχουν οι Σ. Γεροθανάση, Χ. Σκαρλάτου, Κ. Τσούγκρας, Κ. Χάρδας και Γ. Σακαλλιέρος.

Η ημερίδα ολοκληρώνεται με τη στρογγυλή τράπεζα «Σύγχρονο ρεπερτόριο για φλάουτο – εθνογραφικές και αναλυτικές συνιστώσες», η οποία εδράζεται χρονικά στο σήμερα και γεωγραφικά στη Θεσσαλονίκη, παρουσιάζοντας συνθέτες που ζουν και δραστηριοποιούνται στην πόλη και το έργο τους, μέσα από ένα δημιουργικό διεπιστημονικό διάλογο που θέτει μεθοδολογικά εργαλεία από τους χώρους των κοινωνικών επιστημών, της ιστορικής έρευνας και της μουσικής πράξης. Η Θ. Ιορδανίδου στο διπλό ρόλο της μουσικολόγου και της ερμηνεύτριας φιλοξενεί τους συνθέτες G. Šmite, Δ. Παπαγεωργίου και Κ. Τσούγκρα, χαρτογραφώντας μία ερευνητική διαδρομή από την ερμηνεία προς τη συνθετική και την προσυνθετική διαδικασία τριών έργων τους για σόλο φλάουτο, ολοκληρώνοντάς την καλλιτεχνικά, με ένα σολιστικό ρεσιτάλ που τα περιλαμβάνει (μαζί με έργα των Θ. Αντωνίου και Γ. Σακαλλιέρου).

Οι ποικιλόμορφες, ετερογενείς, αλλά και ταυτόχρονα συγγενείς ψηφίδες που προστίθενται στη διαδρομή του μακρού ιστορικού παρελθόντος της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, αποτελούν ταυτόχρονα και όψεις των πολλαπλών υφολογικών και εκφραστικών εκφάνσεών της, και η παρούσα επιστημονική, αλλά και καλλιτεχνική, ημερίδα του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ. έχει ως στόχο να τις αναδείξει και να τις επικοινωνήσει στο ευρύτερο κοινό της πόλης.