Με ιδιαίτερη θλίψη τα μέλη τoυ Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης πληροφορηθήκαμε την πρόσφατη εκδημία του διακεκριμένου μουσικολόγου, δάσκαλου και συναδέλφου Reinhold Schlötterer, καθηγητή στο Ινστιτούτο Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου (Ludwig Maximilians Universität München), επίτιμου μέλους της Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας. Ο Dr. Reinhold Schlötterer υπήρξε εξαίρετος δάσκαλος και μελετητής, γνώστης της βυζαντινής και ελληνικής μουσικής· τον διέκρινε η βαθειά γνώση του αντικειμένου και ένα ευρύτατο φάσμα ενδιαφερόντων τόσο στον τομέα της ευρωπαϊκής μουσικής όσο και στους ειδικούς τομείς της ιστορικής εθνομουσικολογίας και βυζαντινής μουσικολογίας. Πολύγλωσσος, πολυπράγμων, ακαταπόνητος μελετητής, σεμνή και ολιγαρκής προσωπικότητα, όπως συχνά συμβαίνει με τις αυθεντίες κάθε επιστημονικού τομέα, αλλά και γνήσιος φιλέλλην, ο Reinhold Schlötterer μελετούσε στο πρωτότυπο τα κείμενα της αγγλικής, ιταλικής και γαλλικής λογοτεχνίας, καθώς και οποιεσδήποτε πηγές αναδείκνυαν τη σημασία της ευρωπαϊκής μουσικής δημιουργίας. Συγχρόνως, οι γνώσεις του στα αρχαία ελληνικά και στη νεοελληνική γλώσσα τού εξασφάλισαν την επικοινωνία και την αμεσότητα με την ελληνική μουσική παράδοση κατά τη διάρκεια των τακτικών ταξιδιών του στην Ελλάδα, πάντα με τη συντροφιά της αγαπημένης του συζύγου Roswitha Traimer-Schlötterer, τα οποία είχαν ως επίκεντρο την επιτόπια έρευνα της μουσικής της Μεσογείου. Οι μουσικολογικές αναζητήσεις του στην Ελλάδα και στον χώρο της Μεσογείου εστιάζονταν συχνά στις ιστορικές διασυνδέσεις και στους πολιτισμικούς συσχετισμούς, έχοντας ως αφετηρία το αρχαιοελληνικό πνεύμα, τις επιρροές και ερμηνείες του στον δυτικό μουσικό πολιτισμό.
Ο συνδυασμός της εθνομουσικολογικής έρευνας με την ιδιότητα μιας αμιγώς δυτικοευρωπαϊκής μουσικής παιδείας ήταν ένα μάλλον σπάνιο φαινόμενο για τη μουσικολογική ταυτότητα εκείνης της εποχής. Ο Reinhold Schlötterer σπούδασε αρχικά εκκλησιαστικό όργανο με τον καθηγητή Michael Schneider και συνέχισε με σπουδές Μουσικολογίας στο Ινστιτούτο Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, συνδυάζοντας τον κύριο κλάδο με σπουδές στη Βυζαντινολογία και Φιλοσοφία. Ολοκλήρωσε το 1953 τη διδακτορική του διατριβή με θέμα Die kirchenmusikalische Terminologie bei den griechischen Kirchenvätern υπό την επίβλεψη του διακεκριμένου καθηγητή Rudolf von Ficker, μελέτη που τον καθιέρωσε αρχικά ανάμεσα στους σημαντικούς εκπροσώπους της Βυζαντινής Μουσικολογίας και τον ανέδειξε μέσα από τις πολυάριθμες δημοσιεύσεις του κυρίως στο επιστημονικό περιοδικό Byzantinische Zeitschrift περισσότερο ως ειδικό μελετητή της Βυζαντινής Μουσικολογίας παρά της Δυτικοευρωπαϊκής. Αργότερα, όταν το 1956 ο Θρασύβουλος Γεωργιάδης ανέλαβε τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Μουσικολογίας, ο Schlötterer κλήθηκε να διδάξει τα μαθήματα της ιστορίας και θεωρίας της μουσικής υφής (Historische Satzlehre). Το διδακτικό και ερευνητικό εύρος αυτών των μαθημάτων, τα οποία για τον Γεωργιάδη αποτελούσαν τα θεμέλια των μουσικολογικών σπουδών, ανέδειξε συγχρόνως και την βαθειά γνώση και την παιδεία του Schlötterer όχι μόνο στο πεδίο της μουσικολογίας και της πράξης της μουσικής αλλά και στις διεπιστημονικές προσεγγίσεις που πάντα επιχειρούσε στο πλαίσιο της διδασκαλίας και έρευνας. Στη μελέτη του για τον Giovanni Pierluigi da Palestrina (Der Komponist Palestrina. Grundlagen, Erscheinungsweisen und Bedeutung seiner Musik, Wißner-Verlag, Augsburg 2003) αποτύπωσε την τεράστια εμπειρία του και τις γνώσεις που απέκτησε μέσα από την μακρόχρονη ενασχόλησή του με το έργο του Παλεστρίνα σε επίπεδο έρευνας και διδασκαλίας.
Υπήρξε επίσης πρωτεργάτης στην έρευνα του έργου του Ρίχαρντ Στράους, ιδρύοντας το 1977 την «Ερευνητική Ομάδα Richard Strauss», στην οποία συμμετείχαν φοιτητές και νέοι μελετητές του Ινστιτούτου του Μονάχου, ομάδα που αποτέλεσε το φυτώριο αξιόλογων μουσικολόγων, που εστίασαν την προσοχή τους στο έργο του Ρίχαρντ Στράους και πρόβαλαν τις νεωτερικές του συνθετικές ιδέες σε μια σειρά από συλλογικούς τόμους, μεταξύ άλλων: Reinhold Schlötterer (επιμ.), Musik und Theater im „Rosenkavalier“ von Richard Strauss, Wien 1985· Bernd Edelmann, Birgit Lodes, Reinhold Schlötterer (επιμ.), Richard Strauss und die Moderne. Bericht über das Internationale Symposium München, 21. bis 23. Juli 1999, Berlin 2001· Reinhold Schlötterer, Die Texte der Lieder von Richard Strauss. Kritische Ausgabe, Ludwig, Pfaffenhofen 1988, κ.ά.
Οι Έλληνες φοιτητές του, συνάδελφοι και φίλοι από το Ινστιτούτο Μουσικολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου θα τον θυμούνται με ευγνωμοσύνη και αγάπη για την προσφορά του στα πρώτα τους βήματα και τη γόνιμη και εγκάρδια επικοινωνία που διατήρησαν και στη μετέπειτα πορεία τους.
Του είμαστε ευγνώμονες και για το έργο του και για τη γενναιόδωρη προσφορά της βιβλιοθήκης του στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Εύη Νίκα-Σαμψών, Ομότιμη καθηγήτρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Πρόεδρος Ελληνικής Μουσικολογικής Εταιρείας
