Οδηγός Διπλωματικών Εργασιών

Προκαταρκτικές διευκρινίσεις

Οι παρακάτω οδηγίες αφορούν την εκπόνηση διπλωματικής εργασίας στην κατεύθυνση Μουσικολογίας / Μουσικής Παιδαγωγικής. Χρησιμεύουν επίσης στη σύνταξη του θεωρητικού κειμένου που συνοδεύει τη διπλωματική εργασία στην κατεύθυνση Σύνθεσης.

Ιδιαίτερα χρήσιμες συμβουλές παρέχονται επίσης από την κεντρική βιβλιοθήκη του ΑΠΘ, στον γενικό οδηγό σύνταξης διπλωματικής εργασίας, όπου θα βρείτε βοηθήματα για κάθε στάδιο της εργασίας σας, καθώς και στο ειδικό online μάθημα της βιβλιοθήκης ΑΠΘ στο e-learning (εφόσον συνδεθείτε με τον ιδρυματικό σας λογαριασμό) για τη χρήση βιβλιογραφικών πηγών και υπηρεσιών.

• Πριν ξεκινήσετε τη διαδικασία εκπόνησης διπλωματικής εργασίας, είναι απαραίτητο να διαβάσετε προσεκτικά τον Οδηγό Σπουδών ΤΜΣ, και ιδιαίτερα την ενότητα “Διπλωματική Εργασία”.
• Το θέμα, όπως και ο τελικός τίτλος, της διπλωματικής εργασίας διαμορφώνεται με ευθύνη του-της φοιτητή-τριας, και είναι αξιολογήσιμη παράμετρος κατά την τελική εξέταση. Ο-Η επιβλέπων-ουσα συμβουλεύει και καθοδηγεί πάνω σε αυτήν την επιλογή, αλλά δεν θέτει ούτε καθορίζει πλήρως το θέμα της εργασίας σας.
• Η βιβλιογραφία και οι διαθέσιμες πηγές της εργασίας αποτελούν και αυτές προϊόν προσωπικής έρευνας του-της φοιτητή-τριας, και είναι σημαντικό κριτήριο αξιολόγησης κατά την εξέταση. Το βιβλιογραφικό υλικό, όπως και το θέμα της διπλωματικής σας εργασίας, δεν δίνεται από τον-την επιβλέποντα-ουσα. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επιλέξετε και να προτείνετε ένα θέμα το οποίο να μπορεί να υποστηριχθεί βιβλιογραφικά, και το μεγαλύτερο μέρος της προτεινόμενης βιβλιογραφίας του να είναι διαθέσιμο στη βιβλιοθήκη ή/και τις ηλεκτρονικές πηγές του Α.Π.Θ., σε κοντινές βιβλιοθήκες (π.χ. ΠΑ.ΜΑΚ.)  ή έστω σε μη-δανειστικές αλλά επισκέψιμες βιβλιοθήκες (π.χ. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών).
• Ο ελάχιστος προβλεπόμενος χρόνος διεκπεραίωσης μιας διπλωματικής εργασίας από τη στιγμή που συμφωνείται και δηλώνεται επίσημα στη γραμματεία ο τίτλος και το όνομα επιβλέποντα-ουσας της εργασίας είναι 1 ακαδημαϊκό εξάμηνο.
• Η επίσημη συνεργασία με τον-την επιβλέποντα-ουσα ξεκινά μόνο από τη στιγμή που θα συμφωνηθεί αμοιβαία το θέμα, και κατοχυρώνεται τυπικά με την κατάθεση στη γραμματεία της επίσημης δήλωσης τίτλου διπλωματικής εργασίας (βλ. ΒΗΜΑ 2 παρακάτω).

1. Αναζήτηση επίβλεψης και πρόταση θέματος
2. Επίσημη δήλωση τίτλου και ημερομηνίας εξέτασης
3. Δομή, περιεχόμενο και βιβλιογραφική τεκμηρίωση της εργασίας
4. Υποβολή εργασίας στο e-learning και προφορική παρουσίαση / εξέταση
5. Κατάθεση εργασίας στη βιβλιοθήκη

1. Αναζήτηση επίβλεψης και πρόταση θέματος

Προκειμένου να ξεκινήσει η εκπόνηση της διπλωματικής, θα πρέπει να έρθετε σε επικοινωνία με ένα η περισσότερα μέλη του διδακτικού προσωπικού τα οποία ειδικεύονται στο πεδίο που σας ενδιαφέρει. Για να ξεκινήσει η επικοινωνία, θα χρειαστεί να καταθέσετε στον-την υποψήφιο-α επιβλέποντα-ουσα μια επίσημη πρόταση, στην οποία να περιλαμβάνονται τα παρακάτω στοιχεία:

• Προτεινόμενος τίτλος εργασίας
• Σύντομη περιγραφή της εργασίας (150-200 λέξεις)
• Εισαγωγική βιβλιογραφία (τουλάχιστον 5 τίτλοι)

Ο προτεινόμενος τίτλος δεν είναι δεσμευτικός, αλλά θα πρέπει να συνταχθεί με όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένο, περιεκτικό τρόπο. Η σύντομη περιγραφή περιλαμβάνει συνήθως πληροφορίες για το υπόβαθρο (π.χ. ιστορικό, θεωρητικό, βιβλιογραφικό) του προτεινόμενου θέματος, καθώς και την προτεινόμενη προσέγγιση στο θέμα (ζητήματα και προτεινόμενες λύσεις, μεθοδολογική σκοπιά, πιθανή δομή, πιθανή βιβλιογραφική επιλογή κλπ.). Η εισαγωγική βιβλιογραφία, η οποία αποτελεί μόνο ένα πολύ μικρό μέρος της τελικής βιβλιογραφίας στην οποία θα στηριχθεί η εργασία, θα πρέπει να απαρτίζεται κατά κύριο λόγο από επιστημονικά άρθρα ή εξειδικευμένα βιβλία και κεφάλαια από βιβλία, και όχι μόνο από γενικές εγκυκλοπαίδειες ή λήμματα λεξικών.

Αν ο-η επιβλέπων-ουσα της επιλογής σας κρίνει ότι το προτεινόμενο θέμα ή η προτεινόμενη μεθοδολογία δεν εντάσσεται στα πεδία ενδιαφέροντος του-της, μπορεί να σας προτείνει να επικοινωνήσετε με άλλο μέλος του διδακτικού προσωπικού. Μπορεί επίσης να σας ζητήσει να κάνετε όσες διορθώσεις ή συγκεκριμενοποιήσεις χρειάζονται στην αρχική πρόταση, μέχρι το θέμα, η μεθοδολογία και η βιβλιογραφική τεκμηρίωση να αποσαφηνιστούν επαρκώς ώστε να προχωρήσετε στην επίσημη δήλωση θέματος.

Από τη στιγμή που ένα μέλος του διδακτικού προσωπικού εγκρίνει την πρότασή σας, ακολουθείται η πορεία που θα σας προτείνει ως προς τη διαδικασία έρευνας και σύνταξης της διπλωματικής.

Κάθε επιβλέπων-ουσα έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τους-τις φοιτητές-τριες από την αρχή της συνεργασίας για τις λεπτομέρειες του τρόπου εκπόνησης της εργασίας (επιμέρους απαιτήσεις, χρονικά πλαίσια, προθεσμίες κλπ.), και να είναι διαθέσιμος-η για τακτική επικοινωνία και συναντήσεις κατόπιν συνεννόησης.

Κάθε φοιτητής-τρια έχει την υποχρέωση να διατηρεί τακτική επικοινωνία, όπως και να ενημερώνει έγκαιρα τον-την επιβλέποντα-ουσα για τυχόν καθυστερήσεις και αναβολές κατά τη διάρκεια της συνεργασίας. Oι τρόποι επικοινωνίας, ο συνολικός αριθμός των συναντήσεων που θα χρειαστούν, όπως και η συχνότητά τους, ορίζονται και προσαρμόζονται από τον-την επιβλέποντα-ουσα, ανάλογα με την πορεία και τις απαιτήσεις της συνεργασίας.

Φοιτητές/τριες με διεγνωσμένες μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να αιτηθούν αντίστοιχες προσαρμογές στον τρόπο ή/και τη διάρκεια της τελικής εξέτασης, σε συνεννόηση με την/τον επιβλέπουσα/οντα.

2. Επίσημη δήλωση τίτλου και ημερομηνίας εξέτασης

Η επίσημη δήλωση του τίτλου της εργασίας σας πρέπει να εγκριθεί και να υπογραφεί από έναν-μια επιβλέποντα-ουσα, ώστε να κατατεθεί στη γραμματεία κατά τη διάρκεια των δηλώσεων μαθημάτων στην αρχή κάθε εξαμήνου και τουλάχιστον τρεις μήνες πριν την ημερομηνία εξέτασης της διπλωματικής. Στη δήλωση ορίζεται επίσης η τριμελής επιτροπή επίβλεψης και εξέτασης της εργασίας. Στην επιτροπή περιλαμβάνονται δύο ακόμη μέλη διδακτικού προσωπικού με συναφή ερευνητικά ενδιαφέροντα, από το ΤΜΣ ή από άλλα τμήματα (κατόπιν συνεννόησης). Τα μέλη της επιτροπής μπορούν, εφόσον χρειάζεται, να αναλάβουν συμβουλευτικό ρόλο κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας.

Η ημερομηνία τελικής εξέτασης πρέπει να έχει ανακοινωθεί από τον-την επιβλέποντα-ουσα τουλάχιστον 1 μήνα πριν την εξέταση. Συνεπώς, κάθε επιβλέπων-ουσα θα πρέπει να έχει παραλάβει την τελική εκδοχή της εργασίας αρκετό καιρό πριν ανακοινωθεί η επίσημη ημερομηνία εξέτασης. Η ενημέρωση των φοιτητών-τριών ως προς το διάστημα που απαιτείται, ώστε να εγκριθεί η εργασία πριν την επίσημη ανακοίνωση ημερομηνίας εξέτασης, αποτελεί ευθύνη του επιβλέποντα.

3. Δομή, περιεχόμενο και βιβλιογραφική τεκμηρίωση της εργασίας

Η διπλωματική εργασία πραγματοποιείται σε ένα από τα επιμέρους θεματικά
πεδία της κατεύθυνσης Μουσικολογίας / Μουσικοπαιδαγωγικής ή στην κατεύθυνση Σύνθεσης (βλ. λεπτομέρειες στον Οδηγό Σπουδών). Η εργασία μπορεί να συμπεριλάβει
θεωρητική ή/και εφαρμοσμένη έρευνα, καθώς και καλλιτεχνικό έργο συνοδευόμενο από
θεωρητικό υπόμνημα.

Ανάλογα με τον τύπο, το θέμα και το γνωστικό αντικείμενο της εργασίας, και σύμφωνα με τις συστάσεις του-της επιβλέποντα-ουσας, το περιεχόμενο της εργασίας μπορεί να πάρει αρκετά διαφορετικές μορφές.

Yπάρχουν δύο τύποι διπλωματικών εργασιών στην κατεύθυνση μουσικολογίας/ μουσικοπαιδαγωγικής:

α) θεωρητική διατριβή υπό μορφή κειμένου συνολικής έκτασης 20.000–30.000 λέξεων. Η δομή της διατριβής περιλαμβάνει 1) αναλυτική επισκόπηση του εννοιολογικού / βιβλιογραφικού πλαισίου της εργασίας, 2) διατύπωση των κεντρικών ερωτημάτων της έρευνας, 3) περιγραφή της μεθοδολογίας που ακολουθείται για την απάντησή τους, 4) ανάλυση και κριτική αποτίμηση των αποτελεσμάτων, 5) συμπεράσματα, παρατηρήσεις για διεύρυνση ή περαιτέρω αξιοποίηση της έρευνας και 6) κατάλογο βιβλιογραφικών αναφορών.

ή

β) portfolio πρακτικών παραδοτέων μαζί με θεωρητική εργασία συνολικής έκτασης 12–15.000 λέξεων (στο ίδιο ή συναφές αντικείμενο με το portfolio).  Σε αυτήν την περίπτωση, η εργασία έχει δύο σκέλη: ένα πρακτικό portfolio καλλιτεχνικών / πρακτικών παραδοτέων, το οποίο διαμορφώνεται σε στενή συνεργασία με τον-την επιβλέποντα-ουσα, και ένα συνοδευτικό θεωρητικό κείμενο. Στο θεωρητικό κείμενο περιλαμβάνεται επισκόπηση σχετικής βιβλιογραφίας, διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων & μεθοδολογίας, ανάλυση
συμπερασμάτων & πλήρεις βιβλιογραφικές αναφορές.

Και στις δύο περιπτώσεις, η εργασία θα πρέπει στο σύνολό της να αποτελεί πρωτότυπη έρευνα του-της φοιτητή-τριας, και όχι μόνο παράθεση στοιχείων από υπάρχουσα βιβλιογραφία. Θα πρέπει επίσης να συνοδεύεται από έγκυρες ξενόγλωσσες και ελληνικές βιβλιογραφικές αναφορές. Ένα μέρος της βιβλιογραφίας πρέπει οπωσδήποτε να προέρχεται από ξενόγλωσση βιβλιογραφία.

Οι σωστές βιβλιογραφικές αναφορές είναι ένα από τα σημαντικότερα βαθμολογικά κριτήρια μιας διπλωματικής εργασίας. Πρέπει πάντοτε να αποδίδεται η πηγή οποιασδήποτε δανεισμένης πληροφορίας, ειδάλλως μπορεί να κατηγορηθείτε για λογοκλοπή.

Υπάρχουν μόνο 2 αποδεκτοί τρόποι δανεισμού:

1. αυτολεξεί αναφορά (όρων, πρότασης, ή παραγράφου):
   σ’αυτή την περίπτωση το δανεισμένο απόσπασμα μπαίνει υποχρεωτικά εντός εισαγωγικών. Αν πρόκειται για περισσότερες των 2 προτάσεων, ή για ολόκληρη παράγραφο, παρατίθεται με μικρότερα γράμματα και μεγαλύτερο περιθώριο από τις υπόλοιπες παραγράφους, ως απόφθεγμα. Στο τέλος των εισαγωγικών, δίνεται πλήρης βιβλιογραφική αναφορά της πηγής, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο βιβλιογραφικό πρότυπο, και χρησιμοποιώντας έναν από τους δύο αποδεκτούς τρόπους βιβλιογραφικής αναφοράς (βλ. παρακάτω).
2. παράφραση (έννοιας, πρότασης ή παραγράφου):
   αν και η παράφραση (δηλαδή η διατύπωση του επιχειρήματος ενός άλλου συγγραφέα με άλλες λέξεις) είναι ο πιο συχνός τρόπος απόδοσης δανεισμένων πληροφοριών, δεν παύει ν’ αποτελεί δανεισμό. Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη και αν διατυπώνουμε με δικά μας λόγια κάτι που διαβάσαμε σ’ενα βιβλίο, πρέπει και πάλι να αναφέρουμε την πρωταρχική πηγή της πληροφορίας, και όχι να παρουσιάσουμε το επιχείρημα ως δικό μας. Κάτι τέτοιο θ’αποτελούσε λογοκλοπή. Στο τέλος κάθε παραφρασμένου αποσπάσματος, δίνεται πλήρης αναφορά της βιβλιογραφικής πηγής, ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο βιβλιογραφικό πρότυπο, και χρησιμοποιώντας έναν από τους δύο αποδεκτούς τρόπους βιβλιογραφικής αναφοράς (βλ. παρακάτω). 

Συνήθως μια επιστημονική εργασία περιλαμβάνει και τους δύο τρόπους δανεισμού. Κάθε δανειζόμενο απόσπασμα (αυτολεξεί ή παραφρασμένο) πρέπει να συνοδεύεται από αναφορά στην βιβλιογραφική πηγή από την οποία προέρχεται.  Είναι όμως σημαντικό να περιορίσετε τα παραφρασμένα ή / και τα αυτολεξεί δανεισμένα αποσπάσματα στα απολύτως απαραίτητα, ώστε η διπλωματική εργασία να είναι κατα κύριο λόγο προσωπική σας δουλειά, και όχι απλώς επαναδιατύπωση ήδη δημοσιευμένων πληροφοριών.

Προκειμένου να αναφερθείτε σωστά στις πηγές σας, θα πρέπει να ακολουθήσετε ένα συγκεκριμένο πρότυπο βιβλιογραφικών αναφορών, όπως το APA (Αmerican Psychological Association) ή το Chicago Style. Το πρότυπο θα πρέπει να επιλεγεί σε συνεννόηση με τον-την επιβλέποντα-ουσα της εργασίας, και με βάση τον προτιμώμενο τρόπο αναφοράς στις πηγές σας.

Οι πιο διαδεδομένοι τρόποι αναφοράς σε βιβλιογραφικές πηγές είναι 2:

1. Author–Date style, όπου η αναφορά γίνεται εντός κειμένου με μια παρένθεση.  Στην παρένθεση αναγράφεται το επώνυμο του συγγραφέα και η χρονολογία έκδοσης του κειμένου, από το οποίο προέρχεται το απόσπασμα.
2. Humanities style, όπου η αναφορά γίνεται με αριθμημένη υποσημείωση. Στην υποσημείωση δίνονται τα πλήρη βιβλιογραφικά στοιχεία του κειμένου από το οποίο προέρχεται το απόσπασμα (Ονοματεπώνυμο συγγραφέα, τίτλος κειμένου, τόπος έκδοσης, εκδοτικός οίκος, χρονολογία έκδοσης κλπ.)

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μόνον έναν από τους παραπάνω τρόπους και μόνο ένα πρότυπο για τις βιβλιογραφικές σας αναφορές.

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, πρέπει οι πηγές να παρατίθενται με πλήρη αναφορά και στην τελική βιβλιογραφία, η οποία βρίσκεται στο τέλος της εργασίας.

Για περισσότερες λεπτομέρειες και παραδείγματα σωστών αναφορών, αν δεν έχετε ήδη εξοικειωθεί με ένα από τα παραπάνω συστήματα, μπορείτε να συμβουλευτείτε τον οδηγό αποφυγής λογοκλοπής που παρέχει η βιβλιοθήκη του ΑΠΘ.

4. Υποβολή εργασίας στο e-learning και προφορική παρουσίαση / εξέταση

Για την τελική εργασία θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε ένα εξώφυλλο βάσει του προτύπου του Τμήματος, απ΄ όπου μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε και όλα τα απαραίτητα έντυπα αιτήσεων / δηλώσεων).

Οι διπλωματικές εργασίες εξετάζονται την τελευταία εβδομάδα κάθε εξεταστικής περιόδου. Η προθεσμία υποβολής της εργασίας είναι τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν την έναρξη της εβδομάδας διπλωματικών εξετάσεων Φεβρουαρίου, Ιουνίου ή Σεπτεμβρίου.

Η εργασία σας θα πρέπει να υποβληθεί στο ειδικό μάθημα «Διπλωματική Εργασία» στο e-learning, προκειμένου να ελεγχθεί για λογοκλοπή. Εργασίες που δεν υποβάλλονται εμπρόθεσμα στο e-learning δεν μπορούν να εξεταστούν στην συγκεκριμένη εξεταστική περίοδο.

Όταν κατατεθεί μια διπλωματική εργασία, περνάει από έλεγχο από το λογισμικό Turnitin το οποίο ειδοποιεί αυτομάτως τον/την φοιτητή/τρια ως προς πιθανή λογοκλοπή. Το Turnitin μπορεί να εντοπίσει κείμενα που μοιάζουν στην εργασία που υποβάλλεται για ελεγχο (similarity report). Καθώς η υπηρεσία του Turnitin δίνει τη δυνατότητα πολλαπλής υποβολής της εργασίας σε επίπεδο προσχεδίου, συνιστάται η έγκαιρη υποβολή προσχεδίων της διπλωματικής σε συνεννόηση με τον-την επιβλέποντα-ουσα, με στόχο τη διόρθωση και βελτίωση της πριν την τελική προθεσμία. Περισσότερα για το Turnitin: https://www.lib.auth.gr/el/Turnitin_CheckPlagiarism

Η τελική εργασία σας θα πρέπει επίσης να αποσταλεί ηλεκτρονικά στην εξεταστική επιτροπή τουλάχιστον μία εβδομάδα πριν την εξέταση.

Η προφορική εξέταση γίνεται από 3 εξεταστές-τριες (τον-την επιβλέποντα-ουσα και δύο συνεξεταστές-τριες του αντίστοιχου συναφούς επιστημονικού κλάδου ή αντικειμένου), ανακοινώνεται δημόσια, και μπορεί να την παρακολουθήσει όποια-ος θέλει.

Για τις διπλωματικές τύπου «α» (με θεωρητική διατριβή), η εξέταση γίνεται σε 2 μέρη:

1. Εικοσάλεπτη δημόσια προφορική παρουσίαση του θέματος σε Powerpoint από τον-την φοιτητή-τρια
2. Ερωτήσεις, διευκρινίσεις και επισημάνσεις επί της γραπτής εργασίας από την τριμελή επιτροπή, με στόχο τη διεξαγωγή συζήτησης πάνω στο συνολικό περιεχόμενο της εργασίας.

Για τις διπλωματικές τύπου «β» (με portfolio πρακτικών παραδοτέων + σύντομο θεωρητικό κείμενο), ανάλογα με το θεματικό πεδίο και σύμφωνα με την καθοδήγηση του-της επιβλέποντα-ουσας, η εξέταση μπορεί να συμπεριλάβει και ένα ακόμη μέρος, όπως π.χ. συναυλία ή άλλη δημόσια παρουσίαση των παραδοτέων, την ίδια ημέρα με την εξέταση ή σε άλλη, προσυμφωνημένη ημερομηνία πριν την εξέταση.

Για να πραγματοποιηθεί η εξέταση πρέπει να έχετε πρώτα προμηθευτεί και προσκομίσει στην εξεταστική επιτροπή την ειδική βεβαίωση ολοκλήρωσης μαθημάτων από τη Γραμματεία. Τo έγγραφο αυτό βεβαιώνει ότι έχετε τελειώσει με όλες τις υποχρεώσεις σας (εξετάσεις, πρακτική άσκηση κλπ.) και μπορείτε να εξεταστείτε και να αποφοιτήσετε.

5. Κατάθεση εργασίας στη βιβλιοθήκη

Μετά την εξέταση της διπλωματικής, και ύστερα από τυχόν διορθώσεις, θα χρειαστεί να επικοινωνήσετε με την βιβλιοθήκη για την παραλαβή σχετικής βεβαίωσης ορκωμοσίας, τουλάχιστον 10 μέρες πριν την ημερομηνία ορκωμοσίας. Για τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις παρακαλώ συμβουλευτείτε τις αναλυτικές πληροφορίες παρακάτω:

---